آزمایش فسفر چیست؟ + تفسیر آزمایش فسفر
فسفر خون از جمله فراوان‌ترین مواد معدنی موجود در بدن است که برای جلوگیری از بروز بیماری‌های گوارشی، کلیوی و غیره مورد نیاز است. هرگاه مقدار آن از محدوده نرمال و طبیعی خارج شود، نشان دهنده بروز بیماری‌های مختلف در بدن است. آزمایش فسفر با شمارش تعداد فسفات خون به پزشک کمک می‌کند تا نوع مشکل سلامتی را شناسایی کرده و شیوه درمانی را انتخاب کند.
Phosphorus در آزمایش خون چیست؟
بدن برای داشتن عملکرد مناسب به ماده معدنی به نام فسفر نیاز دارد. در بسیاری از مواد غذایی، نوشیدنی‌ها و برخی از دارو‌ها فسفر وجود دارد. غذا‌هایی مانند لوبیا، آجیل، غلات، شیر، گوشت، تخم مرغ، مرغ و ماهی باعث وارد شدن فسفر به روده می‌شود و در اثر ترکیب شدن با اکسیژن تبدیل به فسفات می‌شود.
وجود این ماده در بدن همراه با کلسیم و ویتامین D برای حفظ سلامت و استحکام استخوان‌ها در بدن لازم است. در صورتی که فسفر بیش از حد در جریان خون باشد می‌تواند به بدن شما آسیب برساند. این ماده در خون به نام فسفات شناخته می‌شود.
فسفات یک ذره باردار الکتریکی حاوی ماده معدنی فسفر است. کلیه‌ها از جمله اندام‌های بدن است که به منظور برقراری تعادل فسفات و سایر الکترولیت‌ها در خون و هم چنین ایجاد تعادل مایعات در بدن کمک می‌کند. آزمایش فسفر در خون میزان فسفات خون را اندازه‌گیری می‌کند. در صورتی که سطح فسفات در خون بسیار بالا یا پایین باشد می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی و یا بروز اختلالات جدی در بدن مانند PTH باشد.
PTH چیست؟ هورمون پاراتیروئید تولید شده توسط غدد مربوطه داخل گردن است که علاوه بر این مقدار کلسیم خون را نیز کنترل می‌کند. غدد پاراتیروئید با آزاد کردن PTH در خون موجب افزایش سطح کلسیم و در نهایت کاهش فسفر بدن می‌شوند.
چرا آزمایش Phosphorus تجویز می‌شود؟
آزمایش فسفر با اندازه‌گیری فسفات خون به منظور تشخیص موارد زیر از جانب پزشک معالج تجویز می‌شود:
بیماری‌های کلیوی
اختلالات استخوانی
شناسایی اختلالات پاراتیروئید (غده‌های کوچک داخل گردن با وظیفه تولید هورمون‌های کنترل میزان کلسیم خون)
در برخی موارد آزمایش فسفر در خون همراه با سایر تست‌های مرتبط مانند آزمایش کلسیم و مواد معدنی تجویز می‌شود. افرادی که علائم بیماری کلیوی یا اختلال پاراتیروئید دارند ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
احساس خستگی
گرفتگی عضلات
درد استخوان و مفاصل
خارش پوست یا بثورات
لازم به ذکر است برخی از موارد مبتلا به این نوع از اختلال علائمی ندارند و پزشک معالج بر اساس سوابق پزشکی و خانوادگی فرد بیمار و نتایج به دست آمده از آزمایش‌های کلسیم ممکن است آزمایش فسفات را نیز تجویز کند. با توجه به اینکه کلسیم و فسفات در بدن با یکدیگر همکاری دارند، ایجاد تغییر در سطح کلسیم و یا بروز مشکلات می‌تواند در میزان فسفات نیز تغییراتی را ایجاد کند. انجام این آزمایش‌ها بخشی از چکاپ معمولی به حساب می‌آیند.
بهترین زمان برای انجام آزمایش Phosphorus
هرگاه تعادل بین سطح کلسیم و فسفر بدن دچار اختلال شود، بیماری‌های کلیوی و اختلالات دستگاه گوارشی ایجاد می‌شوند. کمبود فسفر در بدن با علائم و نشانه‌هایی همراه است که در صورت مشاهده آن‌ها می‌توانید با مراجعه به پزشک، آزمایش فسفر را انجام دهید. این علائم شامل موارد زیر هستند:
بروز اختلال دستگاه گوارشی و بیماری‌های کلیوی
بروز مشکل در تکلم
مشکلات بلعیدن و هضم غذا
دوبینی
بروز سرگیجه، تشنج و کما در موارد حاد
احساس ضعف در بدن
نگران و مضطرب بودن
احساس خستگی بدون انجام فعالیت بدنی
تحریک‌پذیری در فرد
تفسیر آزمایش Phosphorus
در نتایج به دست آمده از آزمایش فسفر، سطح این ماده را می‌توان به جای سطح فسفات در نظر گرفت. مقادیر نرمال آن بسته به سن افراد می‌تواند متغیر باشد:
بزرگسالان: سطح فسفات بین ۸/۲ الی ۵/۴ میلی گرم در دسی لیتر
کودکان: سطح فسفات بین ۴ الی ۷ میلی گرم در دسی لیتر
سطح بالا یا پایین فسفر خون می‌تواند به دلایل مختلف ایجاد می‌شود. مقدار بحرانی فسفر در آزمایش خون کمتر از ۱ mg/dL است که می‌تواند نشانه‌ای از بروز بیماری رد بدن باشد. مقدار بالای این ماده در کودکان به علت کمک به رشد استخوان‌ها و نیاز بیشتر به این ماده معدنی، بالاتر از رده‌های سنی دیگر است.
پزشک معالج برای تفسیر فسفات خون نیاز است تا به نکات زیر توجه داشته باشد:
مقدار فسفات موجود در خون بسته به عوامل متعددی مانند دفع کلیوی، کلسیم خون و متابولیسم هورمون پاراتیروئید است.
ارتباط معکوس بین کلسیم و فسفر خون
ارتباط بین هورمون پاراتیروئید و کاهش سطح جذب کلیوی فسفات خون
تأثیر کم ویتامین D در جذب روده‌ای فسفات
بالا بودن سطح فسفات در اثر نداشتن تغذیه مناسب
دلایل فسفر بالا یا پایین در آزمایش خون
فسفر بالا معمولاً نشانه‌ای از وارد شدن آسیب یا بیماری کلیوی در بدن است. در صورتی که کلیه‌ها سالم باشند هرگونه فسفر اضافی از خون را خارج کرده و با تعادل سازی میزان آن در بدن از بروز بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. اگر فردی به بیماری کلیوی مبتلا باشد ممکن است کلیه‌ها در حذف فسفر اضافی توانایی کافی را نداشته باشد.
مقدار بالای فسفات ممکن است به دلایل مختلف ایجاد شود که برخی از آن‌ها را می‌توان به صورت زیر بیان کرد:
سطح پایین هورمون پاراتیروئید
بیماری‌های قلبی عروقی و یا بروز اختلالات عروقی و قلبی
مصرف بیش از اندازه ملین‌ها
بیماری‌های کبدی
نارسایی یا وارد شدن آسیب به کلیه‌ها
پوکی استخوان
مصرف بیش از حد ویتامین D
علاوه بر این هرگاه مقدار فسفات خون بسیار پایین باشد می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی
ترشح بیش از اندازه اسید در خون
استفاده بیش از حد دارو‌هایی که موجب خارج شدن مایعات اضافی از بدن می‌شوند.
مصرف بیش از اندازه آنتی اسید
وجود کلسیم بیش از حد در جریان خون
افزایش هورمون پاراتیروئید
سوء تغذیه
بیماری‌های به وجود آمده از کمبود ویتامین D مانند راشیتیسم
هومکا و انجام آزمایش فسفر در منزل!
آزمایش فسفر با اندازه‌گیری مقدار فسفات خون به پزشک کمک می‌کند تا در تشخیص بیماری‌ها دقت بیشتری داشته باشد. سطح نرمال فسفات خون باعث کاهش درد، ورم و سفتی مفاصل و از طرفی سلامتی دندان‌ها می‌شود. خارج شدن از این محدوده طبیعی و بالا و پایین شدن مقدار فسفات خون به دلایل مختلف بروز پیدا می‌کند که می‌توانند بیماری‌های مختلفی را نشان دهند.
سامانه خدمات آزمایشی، مراقبتی و درمان هومکا به افراد کمک می‌کند تا بتوانند آزمایش را در محل زندگی یا کار خود انجام دهند. کافی است با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته و یا به سایت www.homeca.ir مراجعه کنید. درخواست آزمایش آنلاین خود را در هومکا ثبت کنید تا کارشناسان سلامت در اسرع وقت به شما مراجعه کنند.
هومکا طرف قرارداد با آزمایشگاه‌های استان تهران و شهرهای قزوین، قم، کرج، شیراز، اصفهان، تبریز، رشت، اهواز و مشهد ضمن تحت پوشش قرار دادن تمامی بیمه‌های پایه و تکمیلی از صرف وقت برای آزمایش حضوری و هزینه‌های گزاف جلوگیری می‌کند.